درمان ترک کف پا
شایع‌ترین عارضه‌ای که اغلب زنان در دوران بارداری به خاطر اضافه وزن دچار آن می‌شوند، ترک کف پاست که البته در اکثر مواقع بعد از زایمان و کاهش وزن، این ترک پا بهبود می‌یابد.
پوست اولین سیستم دفاعی بدن در برابر عوامل محیطی است. در افراد مختلف به طور طبیعی، ضخامت پوست در نواحی گوناگون بدن متفاوت است. به طور طبیعی، در یک فرد بالغ ضخامت پوست ۲.۱ میلی‌متر است ولی در نواحی مثل کف دست و پا به دلایل مختلف از جمله ضربه، مواجه با عوامل محیطی، ضخامت این بافت به ویژه در لایه شاخی پوست بیشتر است.
لایه شاخی مهم‌ترین لایه پوست است زیرا رطوبت این بافت را حفظ می‌کند و مانند سدی مانع از اتلاف آب از راه پوست می‌شود. این لایه همچنین از نفوذ آلودگی‌ها و میکروب‌های مضر به داخل پوست و ورود پرتوهای آسیب‌رسان به آن جلوگیری می‌کند. به همین دلیل حفظ سلامت آن اهمیت بسزایی دارد. از بین رفتن سلامت و یکپارچگی لایه شاخی پوست می‌تواند منجر به ایجاد ترک روی پوست به‌خصوص در نواحی پاشنه و کف پا شود.
دلایل مختلف ایجاد ترک کف پا
علل متعددی ممکن است زمینه‌ساز ایجاد ترک پاشنه شود. به همین دلیل درمان مناسب آن نیازمند شناسایی و رفع علت زمینه‌ای است.
- از علل موثر در بروز ترک پا، تماس طولانی‌مدت لایه شاخی پوست با محیطی مرطوب و خیس است. البته مواجهه بیش از حد پوست با محیط خشک نیز می‌تواند منجر به از دست رفتن رطوبت لایه شاخی پوست و در نتیجه مستعد شدن آن به ترک‌خوردگی شود. مثال بارز این مساله کسانی هستند که پای آنها به دلیل شغل یا فعالیت‌های ورزشی، برای ساعات طولانی در کفش‌های جلوبسته یا کتانی است. پوشیدن این‌گونه کفش‌ها که تنفس پا را دچار اختلال می‌کند باعث می‌شود لایه شاخی پوست خیس شود و آسیب‌پذیری آن افزایش یابد. تکرار طولانی مدت این خشک و خیس شدن‌های لایه شاخی پوست، افزایش آسیب‌پذیری و ترک خوردن آن را در پی دارد.
- مواجه زیاد پوست با آب و مواد شویندهای که pH نامناسب دارند، یکی دیگر از عوامل موثر در بروز ترک پاشنه پا است. به طور طبیعی پوست pH اسیدی دارد. هرگاه PH پوست به حالت قلیایی تمایل یابد، استعداد پوست نیز نسبت به صدمات و ضایعات پوستی افزایش می‌یابد. کسانی که برای مدت طولانی به دلایل شغلی (مثل کشاورزان) یا ابتلا به وسواس و از روی عادت، از مواد شویندهای که PH قوی دارند استفاده می‌کنند، به مرور باعث تحریک پوست و در نهایت ایجاد ترک می‌شوند.
- از جمله علل دیگر برای ایجاد ترک کف پا را می‌توان زمینه‌های آلرژی و آتروفی دانست. در این افراد به دنبال تماس محیطی مثل راه رفتن روی فرش یا موکت خانه، زمینه برای ترک پوست فراهم می‌شود.
- با پوشیدن کفش‌های تنگ، فشارهای خارجی بیش از حد و نامتعارف به لایه شاخی پوست وارد می‌شود. کسانی که معمولا از صندل و دمپایی استفاده می‌کنند، فشاری که لبه صندل یا دمپایی به پاشنه پایشان ایجاد می‌کند، پوست را مستعد ترک پاشنه پا می‌کند.
- افزایش وزن نیز عامل موثر دیگر در بروز این مشکل پوستی است؛ شایع‌ترین عارضه‌ای که اغلب زنان باردار در دوران بارداری به خاطر اضافه وزن دچار آن می‌شوند. البته در اکثر مواقع بعد از زایمان و کاهش وزن، این ترک پا بهبود می‌یابد.
- اختلالات نورولوژیک نیز در این مورد بی‌تقصیر نیستند. در مبتلایان به دیابت، که به خاطر اختلالات عصبی، فرم انحناهای استخوان کف پا بر هم می‌ریزد، وزن به طور یکسان و متعادل به کف پا منتقل نمی‌شود و نواحی‌ای از کف پا به خصوص پاشنه، وزن بیش از حدی را متحمل می‌شوند. در نتیجه این نواحی مستعد ایجاد ترک هستند.
البته در مواردی ممکن است اختلالات نورولوژیک مطرح نباشد و وجود یک سری ضایعات دردناک در کف پا مثل خار پاشنه یا زگیل‌های کف پاشنه منجر به این عارضه شود. در اکثر مواقع زگیل‌های کف پا با چشم غیرمسلح قابل رویت نیست بنابراین فرد متوجه آن نمی‌شود و ممکن است موقع راه رفتن به خاطر دردی که احساس می‌کند، ناخودآگاه کف پا را به صورت کج و نامناسب روی زمین قرار دهد. این راه رفتن نامناسب به تدریج پوست ناحیه پا را مستعد ترک خوردن می‌کند.
- ابتلا به برخی از بیماریهای پوستی مثل پسوریازیس یا صدف که با افزایش لایه شاخی پوست و ترک تظاهر پیدا می‌کند و همچنین برخی از بیماریهای ژنتیکی که افزایش ضخامت لایه کف در دست و پا مشاهده می‌شود که اصطلاحا به آن کراتودرمی گفته می‌شود، از دیگر علل موثر در ترک پا هستند.
راه‌های پیشگیری و درمان ترک پا
در مورد ترک کف پا نیز مانند همه بیماریهای دیگر، پیشگیری مقدم بر درمان است و در صورت بروز آن باید برای درمان علت آن برطرف شود. اما ساده‌ترین راه‌های مقابله از این عارضه چیست:
- روزانه پوست کف پا و لای انگشتان را چرب کنید.
- افراد نباید از کفش‌های پاشنه بلند یا تنگ استفاده کنند.
- از پوشیدن طولانی‌مدت کفش‌های جلوبسته مثل کتانی و کفش‌های ایمنی (کفش کار) به‌خصوص در محیط گرم اجتناب شود.
- به صورت متناوب باید پاها را از کفش بیرون درآورده تا در معرض هوا باشند و رطوبت بیش از حد لایه شاخی پوست از بین برود.
- بلافاصله پس از رسیدن به خانه جوراب از پا درآورده و پاها شستشو شوند. نباید اجازه داده شود خیسی و مرطوبی جوراب‌ها در پا خشک شود چون فرد را مستعد ترک پاشنه پا می‌کند.
- اگر فردی در طول روز زیاد روی فرش، موکت و... راه می‌رود، بهتر است در طول روز از جوراب یا پاپوش استفاده کند تا تماس کف پا با سطوح زبر کمتر شود.
- از تماس بیش‌ازحد پوست با آب و مواد شوینده اجتناب شود.
- استفاده از کفش‌های نرم و طبی می‌تواند به جلوگیری از ترک پاشنه پا و همچنین درمان آن کمک کند.
- افرادی که دچار آلرژی هستند، باید پاپوش مناسب بپوشند تا پوست پا در مواجه مستقیم با موکت و پرزهای فرش نباشد.
- افراد دچار اختلالات نورولوژیک (دیابتیک) باید به مراکز اسکن فشارسنجی کف پا ارجاع داده شوند تا برحسب معاینات، کفی مناسب برایشان تهیه و از بروز ترک پا جلوگیری شود.
توصیه آخر
مرطوب کردن پوست پا با کرم‌های مرطوب کننده مناسب هم می‌تواند جنبه پیگشیری داشته باشد و هم جنبه درمانی. با این حال توصیه می‌شود اگر مشکل افرادی که دچار ترک پاشنه پا هستند، با مصرف مرتب کرم‌های مرطوب‌کننده و... بهبود پیدا نکرد، به یک متخصص پوست مراجعه کنند تا از نظر وجود ضایعات پوستی مثل ضایعات پسوریازیس، اگزما، ضایعات زگیلی و... بررسی شوند و با رفع مشکل زمینه‌ای، هرچه زودتر بتوانند سلامت خود را به دست بیاورند.
دیدگاه‌ها
افزودن دیدگاه جدید