نقش ویتامین C در پیشگیری و درمان سرما خوردگی

اصطلاح سرماخوردگی یا نازوفارنژیت حاد ویروسی (زکام) تعریف دقیقی به عنوان یک بیماری نداشته اما اغلب افراد با علایم ناشی از آن آشنایی دارند. به طور مشخص علایم سرماخوردگی شامل ترکیبی از ترشح و انسداد بینی، گلودرد، سرفه، بی حالی، خواب آلودگی و کسالت، با یا بدون تب است. سرماخوردگی علت ناخوشی حاد و اجبار در ملاقات پزشک در کشورهای غربی بوده و علت اصلی غیبت از کار و مدرسه می­باشد. سرماخوردگی معمولا به علت ویروس­های دستگاه تنفسی ایجاد می­شود که به طور کلی200 گونه دارند. بنابراین اصطلاح سرماخوردگی به یک هویت مستقل و منفرد اطلاق نمی ­شود. بلکه شامل یک گروه از بیماری­هاست که به علت عوامل موثر و بی ارتباط به هم ایجاد می ­شود. مهمترین عامل موثر در ایجاد سرماخوردگی ویروس­ها هستند که در50-30 درصد افراد دیده می ­شوند.

در یک سوم از افراد مبتلا به سرماخوردگی علت بیماری نامعلوم است. هنوز مشخص نشده که چگونه این گروه از ویروس­ها باعث ایجاد سرماخوردگی می ­شوند. برای مثال چون فارنژیت میکروبی از فانژیت ویروسی از لحاظ بالینی تشخیص داده نمی ­شود، می تواند همچنین شامل طیف وسیعی از سرما خوردگی­ها باشد. استفاده از آنتی بیوتیک­ها برای سرماخودگی­های حاد غیر معمول است مگر وسعت سرماخوردگی زیاد باشد. با این حال بر اساس برخی بررسی ها حدود50 درصد از بیماران مبتلا به سرماخوردگی در ایالات متحده آنتی بیوتیک دریافت می­ کنند. در این رابطه درمان­های جایگزین برای سرماخوردگی قابل توجه و علاقه عمومی هستند.

مکانیسم عمل ویتامین C در افزایش تقویت سیستم ایمنی :

در سال 1997 تعداد زیادی از مطالعات نشان دادند که ویتامین C در بلع میکروب ها، مهاجرت سلول های ایمنی، تکثیر ویروس­ها و تولید اینترفرون موثر است. ویتامین C یک ویتامین محلول در آب و یک آنتی اکسیدان بسیار قوی بوده که بر روی سیستم ایمنی موثر است. این عملکرد ویتامین C توسط محافظت از اکسیداسیون مواد در مقابل عوامل اکسیداتیو در طی مراحل عفونت اعمال می­ شود. انواع استرس ها باعث تولید ماده ای بنام سوپراکسید (رادیکال آزاد) کرده که اسید اسکوربیک را در خارج سلول اکسیده کرده و به دی هیدرواسکوربیک اسید تبدیل می کند. دی هیدرواسکوربیک اسید سپس به داخل سلول انتقال یافته، در همین زمان جذب ویتامین C توسط سلول های ایمنی افزایش قابل توجهی می یابد که در خنثی کردن سوپراکسید ها نقش دارند.

 نقش اصلی ویتامین C در سیستم ایمنی به عنوان یک آنتی اکسیدان فیزیولوژیک و محافظت از سلول­های میزبان در مقابل استرس‌های اکسیداتیو در طول عفونت­ها است. هر چند سازوکار دقیق آن هنوز روشن نشده است. بنابراین استرس­های فیزیکی شدید همچنین می توانند باعث تولید استرس اکسیداتیو شوند و نقش آنتی اکسیدانی ویتامین C می­تواند در توضیح اثرات آن بر روی علایم تنفسی در استرس­های فیزیکی افراد موثر باشد. مطالعات مختلف نشان می­دهد که ویتامین C در کاهش شیوع و شدت عفونت­های میکروبی و ویروسی نقش داشته که نشان از اثر فیزیولوژیک این ویتامین بر روی عفونت­ها است.

اثر ویتامین C در کاهش بروز سرماخوردگی

تعداد زیادی از مطالعات نشان می­ دهد که ویتامین C باعث مقاومت در ابتلا به انواع عفونت ویروسی و میکروبی می ­شود. مطالعاتی که توسط دکترLinus Pauling  برنده جایزه نوبل در مورد ویتامین C انجام شد نشان می­ دهد که این ویتامین با مقدار یک گرم در روز می­تواند در کاهش شیوع سرماخوردگی موثر باشد. در این مطالعات مشخص شده که استفاده از دوزهای بالا که در رژیم غذایی معمولا تامین نمی­شود در افزایش سیستم ایمنی نقش دارد. اثر بخشی ویتامین C در کاهش شیوع سرماخوردگی در دوزهای پایین نیز تایید شده است. استفاده از یک گرم در روز از ویتامین C در کاهش طول دوره و تسکین علایم سرماخوردگی موثر است و اثر ات این ویتامین وابسته به دوز است.

ویتامین C در افرادی که تحت تاثیر یک استرس فیزیکی حاد و شدید هستند مانند ورزشکاران حرفه ای که در مسابقات رقابتی شرکت می کنند، در کاهش بروز و طول دوره سرماخودگی موثر است.

در این رابطه میزان دوز موثر در حدود 500 تا 1000 میلی گرم در روز است. در مطالعات اخیر نیز کاهش میزان بروز سرماخوردگی در هر دو جنس در اثر استفاده از ویتامین C دیده می ­شود به طوری که 48 درصد کاهش در طول دوره بستری در گروهی که به میزان 100 سی سی آب میوه حاوی ویتامین C استفاده کردند دیده شد.

اثر ویتامین C بر طول دوره سرماخوردگی و شدت آن

در افراد بالغ و کودکان مکمل یاری منظم با ویتامین C از لحاظ آماری در کاهش طول دوره مشکلات تنفسی بسیار قابل توجه بوده است. نتایج حاکی از کاهش طول دوره سرماخوردگی در کودکان به میزان 13.2درصد و در افراد بالغین 7.7 درصد بوده است. تخمین ­ها نشان می­دهد که مکمل یاری طولانی مدت با ویتامین C باعث کاهش بروز ناخوشی و میزان سرماخوردگی در سال به میزان 12 روز می ­شود. در کودکان زیر 12 سال که معمولا سرماخوردگی مکرر دارند استفاده از ویتامین ث نشان می ­دهد که کاهش تعداد علایم در روز از 28 روز به 24 روز در سال رسیده است. همچنین استفاده از ویتامین C در کاهش دیگر عفونت­های دستگاه تنفسی موثر بوده است.

با توجه به اثر ویتامین C در کاهش علایم، طول دوره و شدت سرماخوردگی، استفاده درمانی از آن در شروع اولین علایم سرماخوردگی منطقی است.

در کل 40 درصد کاهش در بروز سرماخوردگی با استفاده از ویتامین C در مردان دیده  می ­شود.

میزان مجازاستفاد روزانه ویتامین C

 تاکنون هیچ گزارشی از عوارض جانبی ویتامین C بیان نشده است. عموما استفاده از ویتامین C در مقادیر چند گرم در روز ایمن می باشد. برای مثال استفاده از ویتامین C در بهبود یا پیشگیری از اسکوروی کافی است.

به طور خلاصه می­توان گفت با توجه به مطالعات انجام شده ویتامین C باعث کاهش 45 درصد در بروز بیماری و 31 درصد در کاهش ناخوشی می ­شود. همچنین ویتامین C در افراد بالغ و کودکان به ترتیب 8 و 13 درصد درکاهش طول دوره سرماخوردگی موثر است.