سه باور غلط و رایج در مورد کرم‌های ضدآفتاب

چرا از ضدآفتاب‌ها استفاده نمی‌کنیم؟

بسیاری از مردان ایرانی کرم ضدآفتاب را جزو لوازم آرایش زنانه دسته‌بندی می‌کنند و استفاده از آن را باعث تمسخر اطرافیان می‌دانند.

سال‌های زیادی از ابداع کرم‌های ضدآفتاب برای محافظت پوست در برابر نور خورشید می‌گذرد و در این مدت پیشرفت‌های زیادی در ساخت این محصولات برای محافظت هرچه بیشتر و بهتر از پوست حاصل شده است. طبیعتا در این سال‌ها استفاده از کرم‌ها به دلیل آثار مطلوب آن بر پوست بسیار متداول شده است به طوری که امروز در کیف لوازم آرایش کمتر خانمی خالی از یکی از انواع کرم‌های ضدآفتاب است. با این حال در کشور ما هنوز بسیاری از مردان به دلایل مختلف از این محصولات استفاده نمی‌کنند و به شکلی خودخواسته خود را در برابر اثرات مخرب تشعشعات خورشید قرار می‌دهند. بررسی‌های مختلف در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که به طور کلی مردان در مقایسه با زنان توجه کمتری به سلامت خود دارند. اطلاعات آماری نیز در مورد مقایسه تعداد مراجعه مردان در مقایسه با زنان به پزشک این موضوع را تایید می‌کند. این موضوع می‌تواند توجیهی برای استفاده کردن مردان ایرانی از کرم‌های ضدآفتاب باشد اما این همه داستان نیست.

بسیاری از مردانی که به دلیل بروز مشکلات پوستی به وجود آمده در اثر فعالیت زیر نور مستقیم خورشید به پزشکان متخصص مراجعه کرده‌اند، در پاسخ به توصیه پزشک برای استفاده از کرم ضدآفتاب، این کرم‌ها را جزو لوازم آرایش زنانه دسته‌بندی کرده و استفاده از آن را باعث تمسخر اطرافیان دانسته‌اند.

علاوه بر این موضوع، برخی از مصرف‌کنندگان اعتقاد دارند که استفاده از کرم ضدآفتاب باعث ایجاد لک در پوست آنها شده است و به همین دلیل از استفاده مجدد از این محصول خودداری می‌کنند. اما آیا کرم ضدآفتاب واقعا یک محصول آرایشی زنانه است؟! آیا استفاده مکرر از این محصول باعث ایجاد عوارضی مثل لک و جوش در پوست خواهد شد؟! و آیا پوست بی‌نیاز از کرم‌های ضدآفتاب وجود دارد؟!

زنانه یا مردانه؟

دکتر غلامحسین غفارپور، متخصص پوست و مو و ناخن، مدیر گروه پوست و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران در پاسخ به این پرسش‌ها درباره کرم‌های ضدآفتاب می‌گوید: آنچه موجب توصیه و تاکید متخصصان پوست برای استفاده هرچه مطلوب‌تر زنان و مردان از کرم‌های ضدآفتاب می‌شود، وجه آرایشی آن نیست و به دلیل حفظ سلامت افراد است. اما اینکه چرا هنوز عده‌ای از آقایان کرم‌های ضدآفتاب را مخصوص خانم‌ها می‌دانند و از استفاده از آن اجتناب می‌کنند، بیشتر به دلیل این است که این عده هنوز از آثار زیان‌بار نور خورشید بر پوست بدن اطلاع ندارند. البته  کرم‌های ضدآفتاب، هم اقسام مردانه و هم زنانه و سازگار با آرایش دارند اما متاسفانه مردان کمتر از این کرم‌ها استفاده کنند.

عوارض جانبی ضدآفتاب‌ها

دکتر غفارپور درباره آثار و عوارض جانبی کرم‌های ضدآفتاب نیز می‌گوید: طی سال‌های زیادی که از مصرف کرم‌های محافظت‌کننده در برابر تشعشعات زیان‌بار نور خورشید می‌گذرد، تحقیقات بسیاری در مورد این محصولات انجام شده و نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که این کرم‌ها در صورت دارا بودن استانداردها و پارامترهای لازم، نه تنها باعث ایجاد لک در پوست نمی‌شوند بلکه ضرورت دارد که همه افراد در همه گروه‌های سنی از آن استفاده کنند.

در واقع اثر مراقبت کنندگی پوست در کرم‌های ضدآفتاب به قدری اهمیت دارد که استفاده از آن حتی در مورد کودکان که دارای پوست حساس‌تری نسبت به بزرگسالان هستند نیز توصیه شده است. یعنی از هر سنی که کودک در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، استفاده از کرم ضدآفتاب نیز برای او توصیه می‌شود که البته در مورد آنها باید از کرم‌های ضد‌آفتاب «مخصوص کودکان» با SFP بین ۳-۱۵ استفاده شود. جالب اینکه بررسی‌های اخیر نه تنها بر استفاده از این کرم‌ها تاکید دارد، که حتی توصیه می‌کند افراد استفاده کننده از این محصولات به یک بار استفاده از آن در طول روز اکتفا نکنند و با توجه به مدت زمان قرار گرفتن زیر نور خورشید و شدت تابش، در فواصل زمانی معین، آن را تجدید کنند.

اما ذکر دو نکته در این مورد ضروری است؛ اول اینکه تمام آنچه در مورد بدون عارضه بودن استفاده از کرم‌های ضدآفتاب گفته شد، تنها در مورد انواع استاندارد و مورد تایید آن صادق است. و دوم اینکه بروز لک یا عوارض دیگر بر پوست می‌تواند دلایل دیگری داشته باشد که شاید چون بروز آن با استفاده از کرم‌ ضدآفتاب همزمان بوده، چنین تصوری را در ذهن مصرف‌کننده ایجاد کرده است.

پوست‌های بی‌نیاز

دکتر غفارپور درباره انواع پوست و میزان حساسیت آن به تشعشعات زیان‌بار خورشید می‌گوید: پوست انسان‌ها به طور کلی به شش نوع تقسیم‌بندی می‌شود.

• افرادی که دارای پوست بسیار روشن و چشمان آبی یا سبز و موهای بور هستند، جزو دو گروه اول در این تقسیم‌بندی قرار می‌گیرند که پوست‌هایی بسیار حساس دارند.
• افراد با پوست کاملا تیره جزو گروه ششم دسته‌بندی می‌شوند که در برابر نور خورشید مقاوم‌ترند.

طبیعی است که پوست افراد هر چه به گروه‌های یک و دو نزدیکتر باشد، روشن‌تر است و در نتیجه به نور خورشید حساسیت بیشتری خواهد داشت. رنگ پوست اغلب ما ایرانی‌ها بر اساس این تقسیم‌بندی معمولا جزو گروه‌های سه و چهار قرار می‌گیرد. اگرچه میزان آسیب‌پذیری این شش گروه نسبت به تشعشعات خورشید متفاوت است اما به هیچ وجه هیچ یک را از استفاده از کرم‌های محافظت‌کننده بی‌نیاز نمی‌کند.

استفاده از کرم‌های ضدآفتاب برای محافظت پوست افراد جزو هر شش گروه ذکر شده، توسط متخصصان پوست توصیه می‌شود ولی در صورت عدم استفاده، طبیعتا کسانی که جزو گروه‌های یک تا چهار این دسته‌بندی در دراز‌مدت بیشتر از گروه‌های پنج و شش در معرض انواع آسیب‌های پوستی از جمله کک ‌و مک، لک‌های قرمز و قهوه‌ای و جوش‌های سر سیاه قرار می‌گیرند. در صورت تداوم قرار گرفتن پوست این افراد در برابر تابش مستقیم خورشید، پوست آنها خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد و به مرور زمان، مستعد ابتلا به انواع سرطان‌های پوست می‌شوند.

یک توصیه جدی

با تمام تاکیدها بر استفاده از کرم‌های ضدآفتاب مناسب توسط متخصصان پوست، این خود افراد هستند که باید در این مورد تصمیم بگیرند؛ اما یک توصیه بسیار جدی به افرادی که به هیچ وجه قصد استفاده از کرم‌های ضد‌آفتاب را ندارند این است که برای کاهش عوارض تشعشعات زیان‌بار نور خورشید و برای آسیب کمتر پوست، خود را در معرض تابش نور خورشید مخصوصا بین ساعت ۹ صبح تا ۴ بعدازظهر قرار ندهند و اگر هم به اجبار در این ساعت‌ها باید خارج از منزل باشند حتما از دستکش، لباس‌های آستین‌بلند پوشیده با بافت ریز و کلاه‌های دارای لبه ۵/۷ سانتی‌متری استفاده کنند، زیرا خطر این تشعشعات کاملا جدی است و در درازمدت موجب آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیر به پوست خواهد شد.